-N-

Neslen ba‘de neslin : Nesilden nesile

-P-

Peder : Baba

Pedereş : (Onun) babası

-R-

Ra : Rebi‘ü’l-âhir ayının kısaltma işarettir

Rab‘ : Vasat, orta boylu. Avlulu ev

Rabbu′l-mâl : Mal sahibi, İslam Hukukunda mâlik anlamında kullanılır.

Rabbe : Üvey ana 

Rakabe : Kuru mülkiyet, çıplak mülkiyet, Bir arazinin asıl mülkiyeti.

Rekabe etmek : Vakfın gelirini aslına ilave etmek

-S-

Sağîr : Küçük yaşta erkek

Sağire : Küçük yaşta kadın

Sâlis : Üçüncü

Sâlisen : Üçüncü olarak

Satıh : Yüzey, bir şeyin dış yüzü

Sehim, sehm :  Hisse, pay.

Semen : Satışlarda verilen para, değer, tutar

Sübût-ı-şer‘i : Şer’i esaslara göre sabit olan haklar

Süknâ : Oturma (oturulacak yer)

-Ş-

Şimâl : Kuzey

Şark : Doğu

-T-

Tahcîr : Arazinin çevresinde başkaları tarafından el konulmaması   

                                     için taş ve benzeri şeyler koymak

Tahtânî : Binanın alt kısmı

Tahte′l-arz : Yer altı

Tahvîl : Değiştirme

Tahrîr : Yazma

Tapu Temessükü : Tapu memurları tarafından eski tarihlerde verilen senet

Tarîk : Yol

Tarîk-i âmm : Geniş yol, cadde, genel yol, kamuya ait yol.

Tarîk-i hâs : Bir veya birkaç eve mahsus çıkmaz sokak, özel yol

Tarafeyn : Taraflar

Tasdikli Yoklama Defteri : Yoklama memurları, ihtiyar heyetleri ve idare 

                                                    kurullarınca tasdik edilmiş defter.

Tasdiksiz yoklama Defteri : İl   ve  ilçe  idare   heyetlerinin    tasdikinden    geçmemiş, 

   tahakkuk ettirilen tapu harçları tahsil yönüne gidilmemiş 

                                                   ve    Defterhane’ye        gönderilmemiş   yoklama     esas 

                                                   defterleridir.  Hukuki kıymeti yoktur. Ancak isbat vesikası 

                                                    mahiyetindedir.

Tebâdül : Değişme

Tehcîr : Göç ettirmek

Temâdi : Birbirinin devamı, devam etmek.

Temlîk : Mülk olarak vermek, mülkiyeti bir bedel karşılığında başka birine 

  nakletmek

Temellük : Mülk edinmek

Temessük : 1-  Eski hukukta borç senedi

      2- Has, timar ve zeamet sahipleri ile  mütevelliler tarafından verilen,

  miri ve vakıf arazide tasarruf yetkisini  bildiren belge

Terkîn : Silme (kayıttan düşürme)

Teselsül : Zincirleme

Tevliyet : Vakıf malları üzerinde kullanma yetkisi, vakıf işine bakma 

                                görevi. Bu görev sahiplerine mütevelli denir.

Tezyîd : Artırma

Tefvîz : Para mukabilinde hükümet tarafından verilen veya satılan bir hak 

  mukabilinde hükümet tarafından verilen

Takdîr-i bedel : Bir gayrimenkul malın emsaline göre bedelini takdir etme

Tashîh : Düzeltmek

Tûl : Uzunluk

Tûlen : Uzunluğu

Tedâvül : Tapu kayıtları tesis edildikten sonra alım, satım, ifraz, intikal gibi 

  sebeplerden dolayı şahıslar arasında gelen değişiklikler.

Tevsîk : Vesikalandırma, sağlamlaştırma, yazılı hale getirme

Teb‘a-i Devlet-i Aliyye : Osmanlı Devletine bağlı, tabi

Tekye : İbadet ve ders için toplanılan yer

-U-

Uhde                           : Bir kimsenin üzerinde olan iş, sorumluluk

-V, Y-

Vakıf Temessükü : Vakıf memurları tarafından eski tarihlerde verilen senet

Vakf-ı müstesnâ : Vakıflar idaresinin müdahale ve mürakabesi olmaksızın, doğru-

    dan doğruya mütevellileri tarafından idare olunan vakıflar

Veled : Oğul (gayri müslimler için)

Vefâen ferâğ : Taşınmaz mal rehni

Veledân : Çocuklar (Gayri Müslimler için)

Yoklama Kayıtları : Rumi 1288-1325 tarihleri arasında miri arazinin, yetkili memurlar

  tarafından mahalline gidilerek, yerinde görülüp incelenerek tutu-

  lan kayıtlar.

Yemîn : Sağ

Yemîni : Sağ taraf

Yesâri : Sol taraf

Yemîn ü yesâr : Sağ ve sol 

-Z-

Zabıt Kayıtları : Kadastro  (tapulama) görmeden önce taşınmazlarla ilgili  tutu-

  lan tapu kayıtları.

Zâde : Oğul, evlat

Zâviye : İbadet ve ders için toplanılan yer

Zahri : Arkası, arkaya ait.

Zevc : Koca

Zevce : Karı

Zımn : İç taraf

2)KAYITLARIN NEVİ VE İKTİSAP SÜTUNUNDA GEÇEN

HİSSE ORANLARI    ARAPÇA BAYAĞI KESİRLER

Nısıf : 1/2, yarısı

Sülüs : 1/3’ü

Sülüsan (sülsan) : 2/3’ü

Rub‘ : 1/4

Râbi‘   : Dördüncü

Râbi‘an   : Dördüncü olarak

Hums   : 1/5

Südüs   : 1/6

Subu‘                          : 1/7

Sümün   : 1/8

Tüs‘   : 1/9

3) ESKİ KAYITLARDA BULUNAN VE DEĞİŞİK YÖRELERDE KULLANILAN MAHALLİ ÖLÇÜLER

Eski yüzölçümü birimleri:

1 Atik Dönüm =1600 Arşın kare = 918,672m2.                                                       

1 Atik Evlek = 400 Arşın kare = 229, 668 m2.

1 Arşın kare = 0, 57417 m2.

1 Cedid Dönüm = 2500.00 m2.

1 Cedid Evlek = 100.00 m2.

1 Kirah = 1 dm2.

1 Cerip = 60X60=3600 Zira=2067, 012 m2.

1 Zira = 0, 57417 m2.

Eski uzunluk ölçü birimleri:

1 Fersah = 7500 Arşın = 5685 m.

1 Berid = 4 Fersah = 22740 m.

1 Merhale = 2 Berid = 45480 m.

1 Kara mili = 2500 Arşın = 1895 m.

1 Kulaç = 2, 5 Arşın= 1, 895 m.

1 Arşın = 0, 75774 m.

1 Parmak = 1/24 Arşın= 0, 03157 m.

1 Hat = 1/12 Parmak= 0, 00263 m.

1 Nokta = 0. 00022 m.

1 Urup = 0, 085 m.

1 Endaze = 0, 65 m.

1 Adım = 0, 75774 m.

1 Hatve = 0, 75774 m.

Kullanıldığı Yöreye Göre Değişen Ölçü Birimleri

Bölgesi Ölçü birimi Metrik karşılığı

AFYON 1 Dönüm 2000, 00 m2.

ANKARA 1 Mucur 32, 3544 m2.

  “ 1 Şinik 129, 1883 m2.

    “ 1 Yarım 516, 753 m2.

AYDIN 1 Satraç 0, 57417 m2.

ARHAVİ 1 Kıyye 150, 00 m2.

BURSA 1 Muzur 4643, 36 m2.

ÇUMRA 1 Dönüm 2500, 00 m2.

      “ 1 Havayi 17 Litre

ELAZIĞ 1 Kot           229, 668 m2.: 4=57, 417 m2.    “ 1 Ölçek 229, 668 m2.

   “ 1 Urub (Rusu) 918, 672 m2.

    “ 1 Kil 3674, 688 m2. 

ESKİŞEHİR 1 Araba ot 4- 6 Dönüm

ERZURUM 1 Batman 459, 336 m2.

ERMENEK Kutu 4, 5 ­­­- 5 Kg.

GAZİANTEP Kile 160 - 170 Kg.

        “ Timin 1/8 Kile

GİRESUN Kod 1500, 00 m2.

       “ Kıye 2500, 00 m2.

GİRESUN Karış 20 cm.

HADİM Mandal 30- 40 m2.

  ‘’   Evlek 250. 00 m2

HADİM Dönüm 1435, 4247 m2.

İSTANBUL 1 Kile 1837, 344 m2.

    “ 1 Müd 36746, 88 m2.

İZMİR 1 Satraç 0, 57417 m2.

KARAPINAR Çiftçi dönümü 2500. 00 m2.

     “ Yeni dönüm 2025. 00 m2.

     “ Hükümet dönümü 10000. 00 m2.

K.MARAŞ Çiftlik 3000, 00 m2.

KELKİT Kile 918, 672 m2.

NİKSAR ½ teneke buğday 1300, 00 m2 

REŞADİYE Kil 2067, 75 m2.

      “ Kot 459 m2.

    “ Evlek 229, 75 m2.

SAMSUN Kil 918, 672 m2.

ÇARŞAMBA Kesim                                                                                                               (Yeşilırmak’ın Doğu Bölgesi) 2765.00 m2

(Yeşilırmak’ın Batı Bölgesi) 2025,00 m2

TERME Kesim 3600 m2.

ALAÇAM Kabak 8000,00 m2.

SİVAS Ölçek 918,672 m2.

SİVAS Evlek 229,668 m2.

“ Kile 12861,408 m2.

TOKAT Rublağ 1837,344 m2.

TRABZON Kot 1200,00 m2.

URFA Timin 1837,344 m2.

   “  Kile 14698,752 m2.

   “ Ölçek 918,672 m2.

YOZGAT Kile 918,672 m2.

   “ Çerik 150,00 m2.

4) ESKİ TAPU KAYITLARINDA YER ALAN TAKVİMLER VE BUNLARIN BUGÜNKÜ KARŞILIKLARI

a) Hicri Takvim

Hicrî takvim Hz. Muhammed′in ölümünden sonra, günlerin hesaplanması konusunda ortaya çıkan bazı anlaşmazlıklar üzerine düzenlendi. Hz. Muhammed’in Mekke′den Medine′ye göç yani hicret yılı olan 622 Miladi yılı bu takvimin başlangıç yılı kabul edildi. Hicretin gerçekleştiği ayın Muharrem ayı  olduğu anlaşılınca takvimin başlangıç ayının da Muharrem olması kararlaştırıldı. Böylece 1 Muharrem gününe denk gelen 16 Temmuz 622 Milâdî tarihi  Hicrî takvimin başlangıç günü oldu. Hicrî yılı Milâdî  çevirmek için Hicrî yıl 33’e bölünecek, bu bölümden arta kalan sayı dikkate alınmadan bölüm olarak elde edilen sayı Hicrî yıldan çıkartılıp 622 sayısı eklendiğinde Milâdî yıl bulunmuş olacaktır. 

Örneğin 1391 yılının Milâdî karşılığını bulalım: Önce Hicrî sayı olan 1391′i 33′e böleceğiz. Karşımıza sonuç olarak 42, kalan sayı olarak da 5 çıkmaktadır. Bu kalanı hesaba katmadan Hicrî rakam olan 1391′den bölüm olarak tespit edilen 42′yi çıkarıp, kalana 622′yi ilave edeceğiz. Bu durumda; 

1391 : 33 = 42,  kalanı 5.     

1391­­ – 42 = 1349

1349 + 622 = 1971

Sonuç olarak Hicrî 1391′in karşılığı Milâdî 1971′dir.    

Tapu Kayıtlarında H.1263 (M.1847) ila H.1287 (M.1871) Tarihleri Arasında Hicrî (Arabî) Takvim Kullanılmıştır. 

Hicrî / Arabî  Aylar          Sembolü    Kaçıncı Ay Oldukları 

Muharrem             Mim harfi    I.  ay

Safer Sad   harfi   II.  ay

Rebi‘ü’l-evvel (R.Evvel) Ra, elif harfleri III.  ay

Rebi‘ü’l-âhir (R.Ahir) Ra harfi IV.  ay

Cemâziye’l-evvel (C.Evvel) Cim, elif harfleri           V.  ay

Cemâziye’l-âhir (C.Ahir) Cim harfi   VI. ay

Receb Be harfi VII. ay

Şaban Şın harfi VIII. ay

Ramazan Nun harfi    IX. ay

Şevval Lam harfi     X. ay

Zilka‘de (Z.Kade) Zel, elif harfleri   XI. ay

Zilhicce (Z.Hicce) Zel harfi XII. ay

b) Rûmî Takvim

Rûmî  sene M.Ö. 46′da Roma İmparatoru Jül Sezar adına düzenlen  takvim esasına dayanır. Yılbaşı Mart kabul edilir. Rûmî sene ile Hicrî sene arasında  süre farkı vardır.  Hicrî ayların 29 veya 30 gün sürmesi, bu aylarla, Milâdî aylar arasında yılda 10 günlük farkın oluşmasına neden oldu. Aradaki bu fark, her 33 yılda bir Hicrî yılın Milâdî ya da Rûmî yıldan  düşürülmesine neden olmuştur. Buna sıvış senesi denir. Rûmî seneyi bulmak için  Miladi seneden 584 çıkartılır. Örneğin: 1985 Miladi seneye çevirmek için 1985 – 584 = 1401  şeklinde  Rûmî seneyi buluruz. Rûmî seneyi Miladi seneye çevirmek için  örneğin 1331 senesini ele alalım. Miladi seneye çevirmek için 1331 senesine  584 ekleriz  Bu durumda 1331 + 584 = 1915 şeklinde  Miladi sene bulunur. Rumi sene 1840 yılında  yeniden  düzenlendi ve bu takvim 1925 yılına kadar  mali işlemlerde kullanıldı.   

Tapu Kayıtlarında R.1287 (M.1871) ila R.1334 (M.1918) Tarihleri Arasında Rûmî Takvim Kullanılmıştır. 

Tapu kayıtları tutulmaya başladığı Hicri 1263 / Miladi  1847 tarihinden itibaren miri araziye ait kayıtlarda Hicri takvim esas alınmış, H.1287/M. 1871 senesine kadar kullanılmıştır. Bu seneden sonra kayıtlarda Rûmî takvim esas alınmış, kimi kayıtlarda Hicri ve Rumi yan yana verilmiştir.

Rûmî Aylar Hangi Aya Tekabül Ettiği 

Mart Mart

Nisan Nisan

Mayıs Mayıs

Haziran Haziran

Temmuz Temmuz

Ağustos Ağustos

Eylül Eylül

Teşrin-i Evvel (T. Evvel) Ekim

Teşrin-i Sânî (T. Sani) Kasım

Kânûn-ı Evvel (K. Evvel) Aralık

Kânûn-ı Sânî (K. Sani) Ocak

Şubat Şubat

1334 (1918) Yılında, Rûmî Malî Yılbaşı Olarak Kânûn-ı Sânî Kabul adilmiş ve  1341 (1925) tarihine kadar Rumi Takvim kullanılmıştır.

          Rûmî Aylar Hangi Aya Tekabül Ettiği

Kânûn-ı Sânî Ocak

Şubat Şubat

Mart Mart

Nisan Nisan

Mayıs Mayıs

Haziran Haziran

Temmuz Temmuz

Ağustos Ağustos

Eylül Eylül

Teşrin-i Evvel (T. Evvel) Ekim

Teşrin-i Sânî   (T. Sânî) Kasım

Kânûn-ı Evvel (K. Evvel) Aralık

c) Miladi Takvim 

Tapu Kayıtlarında  M.1926 (R.1342) tarihinden sonra  Miladi Takvim  kullanılmaya başlanmıştır.